RAM
New member
BM: Tsunamiler 10 yılda 2 şahıstan 1’ini tehdit edecek
BM, Aralık 2015’te düzenlediği genel konsey toplantısında, 5 Kasım’ı “Dünya Tsunami Farkındalık Günü” olarak kabul etti.Birleşmiş Milletler (BM) ve Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) datalarından son 100 yıl ortasında gerçekleşen tsunamileri, meydana gelme niçinlerini, toplumlar üstündeki tesirini, tsunamiden daha sonra oluşan tehlikeleri ve yaşanan can kayıplarını derlendi.
Bu kapsamda BM’nin 2020’de yayımladığı rapora bakılırsa, tsunami felaketi, önümüzdeki 10 yıl ortasında dünya nüfusunun yüzde 50’sini tehdit edecek boyutlara ulaşacak.
Raporda, gerçek siyasetler ve tedbirlerin öncesinden hayata geçirilmesinin muhtemel felaket senaryolarını önlemeye yardımcı olabileceği açıklandı.
Tsunamiyi en tehlikeli doğal afetler kapsamına alan BM, tsunamiye meyilli bölgelerde kentleşmenin ve turizmin önüne geçilmesini, aksi takdirde fazlaca sayıda insanın risk altına girebileceği ikazında bulundu.
Sri Lanka, Hindistan, Endonezya, Tayland ve Japonya, tsunamiden en çok etkilenen ülkeler içinde birinci sıralarda yer aldı.
Japonca bir terim olan ‘Tsunami’ ‘tsu’ (liman) ve ‘nami’ (dalga) sözlerinden oluşuyor. kuvvetli bir su altı zelzelesinin ürettiği bir dizi dev okyanus dalgasını tanımlamak için ‘tsunami’ kavramı kullanılıyor.
Gücü Richter ölçeğine göre en az 6.5 olan su altı sarsıntıları tsunamileri oluşturabiliyor.
Sarsıntı haricinde toprak kayması, volkanik patlama, deniz altı heyelanı ve kıyı kayalıklarının düşmesi de tsunamileri tetikleyebiliyor.
100 yılda 260 bin kişi öldü
BM ve Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) bilgilerine göre son 100 yıl ortasında gerçekleşen 58 tsunami kararı 260 bine yakın insan ömrünü kaybetti.
Hindistan, Endonezya, Maldivler, Myanmar, Sri Lanka, Tayland ve Japonya’nın en çok tsunami gerçekleşen ülkeler olduğu biliniyor.
Son senelerda UNESCO Oşinografi Komitesi (IOC), tsunami erken ikaz hizmetlerini koordine etmek için bir dizi çalışma yürütüyor.
Bu amaçla Pasifik, Hint Okyanusu, Karayipler ve Kuzey-Doğu Atlantik, Akdeniz ve İrtibatlı Deniz bölgeleri için dört başka Tsunami Erken İkaz İstasyonu ve Azaltma Sistemi kuruldu.
UNESCO, bu çalışmalarıyla tsunami felaketlerinde can ve mal kayıplarını en aza indirmek için yapılması gereken uygulamalar konusunda farkındalığı artırmayı amaçlıyor.
IOC, üye ülkelerde gerçekleştirdiği eğitim programlarıyla da tsunami irtibatı ve tahliye tatbikatları düzenliyor.
Tarihin en büyük 10 tsunamisi
26 Aralık 2004’te Endonezya’nın Sumatra kıyılarında 9.1 büyüklüğündeki sarsıntı daha sonrası tsunami felaketi yaşandı. 30 kilometre derinlikte meydana geldiği iddia edilen zelzele daha sonrası oluşan 50 metre yükseklikteki dalgalar Meubolah, Sumatra’da 5 kilometre içeriye kadar ilerledi. olayda yaklaşık 230 bin kişi ömrünü kaybetti.
11 Mart 2011’de Japonya’nın Kuzey Pasifik kıyısında meydana gelen tsunami 18 binden çok insanın hayatını kaybetmesine niye oldu. Japonya’nın doğu kıyısında oluşan 10 metre yüksekliğindeki dalgalar, 452 bin kişinin süreksiz barınaklara taşınmasına niye oldu.
1 Kasım 1755’te Portekiz’in Başşehri Lizbon’da meydana gelen 8.5 büyüklüğündeki zelzele daha sonrası oluşan 30 metre yüksekliğindeki dalgalar, Portekiz ve Güney İspanya’nın batı kıyısındaki biroldukca kenti ve Fas’ı önemli bir biçimde etkiledi. Sarsıntı ve tsunami daha sonrası Portekiz, Fas ve İspanya’da yaklaşık 6 bin kişi hayatını kaybetti.
27 Ağustos 1883’te Endonezya’da Krakatau Kaldera volkanının patlaması kararı meydana gelen tsunami, Anjer ve Merak kasabalarını yıktı. Tsunami kararı 38 bin, volkanik patlama kararı ise 2 bin kişi olmak üzere toplamda 40 bin civarı insanın ömrünü kaybettiği belirtildi.
20 Eylül 1498’de Japonya’nın Enshunada Denizi’nde 8.3 büyüklüğünde bir zelzele olduğu kestirim ediliyor. Zelzele kararı oluşan tsunaminin, Kii, Mikawa, Surugu, Izu ve Sagami kıyılarını etkilediği ve 31 bin kişinin hayatını kaybettiği belirtiliyor.
28 Ekim 1707’de bir daha Japonya Nankaido’da meydana gelen 8.4 büyüklüğündeki zelzelenin Kyushyu, Şikoku ve Honshin kıyılarını etkilediği ve dalgaların 25 metreye kadar yükseldiği belirtiliyor. Tsunaminin etkilediği bölgede fazlaca sayıda yerleşim yerinin hasar gördüğü ve yaklaşık 30 bin can kaybının yaşandığı kayıtlara geçti.
15 Haziran 1896’de Japonya’nın Sanriku bölgesinde 7.6 olarak kestirim edilen sarsıntı ve akabinde gerçekleşen tsunaminin 11 binden çok konutu yıktığı 22 bin kişinin de vefatına niye olduğu belirtiliyor. 38 metre yükselen dalgaların ayrıyeten Çin’in doğu kıyılarını etkilediği ve 4 bin kişinin vefatına niye olduğu raporlarda yer aldı.
13 Ağustos 1868’de Şili’nin kuzeyinde 8.5 büyüklüğündeki zelzeleden daha sonra oluşan ve dalga uzunluğu 21 metre olduğu varsayım edilen tsunaminin ise 3 gün sürdüğü ve yaklaşık 25 bin kişinin vefatına niye olduğu kayıtlara yansıdı.
24 Nisan 1771’de Japonya’nın Ryukyu Adaları’nda gerçekleşen 7.4 büyüklüğündeki sarsıntının bölgedeki birfazlaca adayı etkilediği, 85 metre yüksekliğindeki dalgaların en büyük ziyanı Ishigaki Adası’na verdiği belirtiliyor. Bu felakette yaklaşık 12 bin kişinin öldüğü tabir ediliyor.
18 Ocak 1586’da Japonya’nın Ise Bay bölgesinde meydana gelen 8.2 büyüklüğündeki zelzele tsunamiye niye oldu ve dalgalar 6 metreye kadar yükseldi. Can kaybı sayısı ise bilinmiyor.
BM, Aralık 2015’te düzenlediği genel konsey toplantısında, 5 Kasım’ı “Dünya Tsunami Farkındalık Günü” olarak kabul etti.Birleşmiş Milletler (BM) ve Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) datalarından son 100 yıl ortasında gerçekleşen tsunamileri, meydana gelme niçinlerini, toplumlar üstündeki tesirini, tsunamiden daha sonra oluşan tehlikeleri ve yaşanan can kayıplarını derlendi.
Bu kapsamda BM’nin 2020’de yayımladığı rapora bakılırsa, tsunami felaketi, önümüzdeki 10 yıl ortasında dünya nüfusunun yüzde 50’sini tehdit edecek boyutlara ulaşacak.
Raporda, gerçek siyasetler ve tedbirlerin öncesinden hayata geçirilmesinin muhtemel felaket senaryolarını önlemeye yardımcı olabileceği açıklandı.
Tsunamiyi en tehlikeli doğal afetler kapsamına alan BM, tsunamiye meyilli bölgelerde kentleşmenin ve turizmin önüne geçilmesini, aksi takdirde fazlaca sayıda insanın risk altına girebileceği ikazında bulundu.
Sri Lanka, Hindistan, Endonezya, Tayland ve Japonya, tsunamiden en çok etkilenen ülkeler içinde birinci sıralarda yer aldı.
Japonca bir terim olan ‘Tsunami’ ‘tsu’ (liman) ve ‘nami’ (dalga) sözlerinden oluşuyor. kuvvetli bir su altı zelzelesinin ürettiği bir dizi dev okyanus dalgasını tanımlamak için ‘tsunami’ kavramı kullanılıyor.
Gücü Richter ölçeğine göre en az 6.5 olan su altı sarsıntıları tsunamileri oluşturabiliyor.
Sarsıntı haricinde toprak kayması, volkanik patlama, deniz altı heyelanı ve kıyı kayalıklarının düşmesi de tsunamileri tetikleyebiliyor.
100 yılda 260 bin kişi öldü
BM ve Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) bilgilerine göre son 100 yıl ortasında gerçekleşen 58 tsunami kararı 260 bine yakın insan ömrünü kaybetti.
Hindistan, Endonezya, Maldivler, Myanmar, Sri Lanka, Tayland ve Japonya’nın en çok tsunami gerçekleşen ülkeler olduğu biliniyor.
Son senelerda UNESCO Oşinografi Komitesi (IOC), tsunami erken ikaz hizmetlerini koordine etmek için bir dizi çalışma yürütüyor.
Bu amaçla Pasifik, Hint Okyanusu, Karayipler ve Kuzey-Doğu Atlantik, Akdeniz ve İrtibatlı Deniz bölgeleri için dört başka Tsunami Erken İkaz İstasyonu ve Azaltma Sistemi kuruldu.
UNESCO, bu çalışmalarıyla tsunami felaketlerinde can ve mal kayıplarını en aza indirmek için yapılması gereken uygulamalar konusunda farkındalığı artırmayı amaçlıyor.
IOC, üye ülkelerde gerçekleştirdiği eğitim programlarıyla da tsunami irtibatı ve tahliye tatbikatları düzenliyor.
Tarihin en büyük 10 tsunamisi
26 Aralık 2004’te Endonezya’nın Sumatra kıyılarında 9.1 büyüklüğündeki sarsıntı daha sonrası tsunami felaketi yaşandı. 30 kilometre derinlikte meydana geldiği iddia edilen zelzele daha sonrası oluşan 50 metre yükseklikteki dalgalar Meubolah, Sumatra’da 5 kilometre içeriye kadar ilerledi. olayda yaklaşık 230 bin kişi ömrünü kaybetti.
11 Mart 2011’de Japonya’nın Kuzey Pasifik kıyısında meydana gelen tsunami 18 binden çok insanın hayatını kaybetmesine niye oldu. Japonya’nın doğu kıyısında oluşan 10 metre yüksekliğindeki dalgalar, 452 bin kişinin süreksiz barınaklara taşınmasına niye oldu.
1 Kasım 1755’te Portekiz’in Başşehri Lizbon’da meydana gelen 8.5 büyüklüğündeki zelzele daha sonrası oluşan 30 metre yüksekliğindeki dalgalar, Portekiz ve Güney İspanya’nın batı kıyısındaki biroldukca kenti ve Fas’ı önemli bir biçimde etkiledi. Sarsıntı ve tsunami daha sonrası Portekiz, Fas ve İspanya’da yaklaşık 6 bin kişi hayatını kaybetti.
27 Ağustos 1883’te Endonezya’da Krakatau Kaldera volkanının patlaması kararı meydana gelen tsunami, Anjer ve Merak kasabalarını yıktı. Tsunami kararı 38 bin, volkanik patlama kararı ise 2 bin kişi olmak üzere toplamda 40 bin civarı insanın ömrünü kaybettiği belirtildi.
20 Eylül 1498’de Japonya’nın Enshunada Denizi’nde 8.3 büyüklüğünde bir zelzele olduğu kestirim ediliyor. Zelzele kararı oluşan tsunaminin, Kii, Mikawa, Surugu, Izu ve Sagami kıyılarını etkilediği ve 31 bin kişinin hayatını kaybettiği belirtiliyor.
28 Ekim 1707’de bir daha Japonya Nankaido’da meydana gelen 8.4 büyüklüğündeki zelzelenin Kyushyu, Şikoku ve Honshin kıyılarını etkilediği ve dalgaların 25 metreye kadar yükseldiği belirtiliyor. Tsunaminin etkilediği bölgede fazlaca sayıda yerleşim yerinin hasar gördüğü ve yaklaşık 30 bin can kaybının yaşandığı kayıtlara geçti.
15 Haziran 1896’de Japonya’nın Sanriku bölgesinde 7.6 olarak kestirim edilen sarsıntı ve akabinde gerçekleşen tsunaminin 11 binden çok konutu yıktığı 22 bin kişinin de vefatına niye olduğu belirtiliyor. 38 metre yükselen dalgaların ayrıyeten Çin’in doğu kıyılarını etkilediği ve 4 bin kişinin vefatına niye olduğu raporlarda yer aldı.
13 Ağustos 1868’de Şili’nin kuzeyinde 8.5 büyüklüğündeki zelzeleden daha sonra oluşan ve dalga uzunluğu 21 metre olduğu varsayım edilen tsunaminin ise 3 gün sürdüğü ve yaklaşık 25 bin kişinin vefatına niye olduğu kayıtlara yansıdı.
24 Nisan 1771’de Japonya’nın Ryukyu Adaları’nda gerçekleşen 7.4 büyüklüğündeki sarsıntının bölgedeki birfazlaca adayı etkilediği, 85 metre yüksekliğindeki dalgaların en büyük ziyanı Ishigaki Adası’na verdiği belirtiliyor. Bu felakette yaklaşık 12 bin kişinin öldüğü tabir ediliyor.
18 Ocak 1586’da Japonya’nın Ise Bay bölgesinde meydana gelen 8.2 büyüklüğündeki zelzele tsunamiye niye oldu ve dalgalar 6 metreye kadar yükseldi. Can kaybı sayısı ise bilinmiyor.